ەرتەڭ، 26 جەلتوقسان كۇنى قر ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانادا ەلىمىزدە العاش ارنايى جاساق بولىمشەسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى جانە العاشقى كومانديرى، قر ءىىم ەڭبەك سىڭىرگەن قىزمەتكەرى جانە قر قۇرمەتتى ارداگەرى، سپورتتىڭ قويان-قولتىق جەكپە-جەك تۇرىنەن الەم چەمپيونى، وتستاۆكاداعى پوليتسيا پولكوۆنيگى داۋلەت تەمىرحانوۆتىڭ «بۇگىلمەس بولات، سىنباس سەمسەر» كىتابىنىڭ قازاق جانە ورىس تىلدەرىندەگى تۇساۋكەسەرى وتەدى.
«ارلان» ارنايى جاساعىنىڭ العاشقى كومانديرى، قر قۇقىق قورعاۋ سالاسىنىڭ مايتالمانى، پوليتسيا پولكوۆنيگى داۋلەت تەمىرحانوۆتىڭ «بۇگىلمەس بولات، سىنباس سەمسەر» كىتابى ءۇش بولىمنەن تۇرادى.
دەرەكتى دەتەكتيۆ جەلىسىندە جازىلعان بۇل كىتاپتا 90-شى جىلدارداعى كەپىلگە الىنعانداردى بوساتۋ، قارۋلى قىلمىسكەرلەر مەن ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتاردى ۇستاۋ جانە جويۋ، قوعامعا قاۋىپ توندىرگەن ەكسترەميزم مەن تەرروريزم اكتىلەرىن وقشاۋلاۋ، ت.ب. ارنايى جاساقتىڭ ەرەن ەڭبەگى مەن ەرلىك ىستەرى باياندالادى. بولاشاق ۇرپاققا ءپاتريوتيزمنىڭ شىنايى ۇلگىسىن ۇسىناتىن بۇل شىعارما، سونداي-اق كينەماتوگرافياعا سۇرانىپ تۇرعان وقيعالارعا تولى.
كىتاپتىڭ ءبىرىنشى بولىمىندە «تەكپەن دارىعان تەمىردەي جىگەر»، «رەكەتپەن بەتپە-بەت»، «Rolex» ساعاتى مەن قوماقتى اقشاعا ساتىلمادى»، «تىرەسكەننىڭ تىزەسىن بۇكتىرگەن»، «سىعان قىزىن كەپىلدىكتەن بوساتۋ»، «ءبىر وزەننىڭ قوس جاعاسى نەمەسە رىجي المازدى ۇستاۋ»، «كەپىلگە الىنعان كاسىپكەردى بوساتۋ»، «جۇرتتى ۇرەيلەندىرگەن «چەتىرە براتيا»، «اسقار جامبۋلسكي وقيعاسى»، «قيىن دا قىزىقتى قىزمەت جولىندا» سىندى قىزىقتى حيكاياتتار قامتىلعان. ەندى ىشىندەگى شىتىرمان وقيعالاردىڭ ءبىر-ەكەۋىنىڭ قىسقاشا موتيۆىنە كەزەك بەرەيىك.
جاڭا جىل قارساڭىندا بولعان وقيعا
وقيعاعا قاتىسقان قىلمىسكەر – بوكستان سپورت شەبەرى، دەسانتشى ءارى فيزيكالىق دايىندىعى كۇشتى ادام. ول الماتىداعى قارجىسى مول كاسىپكەردىڭ جەكە كۇزەتشىسى بولىپ جۇمىس ىستەگەن. قوجايىنىمەن جانجالداسىپ، اشۋ ۇستىندە كەتىپ قالادى. ىشتەي كەك ساقتاپ، ول تۇندە كاسىپكەردىڭ دۇڭگىرشەگىنە بارىپ، ساتۋشىنىڭ سەنىمىنە كىرىپ، ىشكە كىرەدى دە، جيىرما ەكى رەت پىشاقتايدى. قىلمىس ورنىنان اقشا، التىن بۇيىمدارىمەن بىرگە 90-شى جىلداردا ءسان بولعان بىلعارى كۇرتەشەنى الىپ كەتەدى.
رەسەيگە قاشىپ كەتكەن قىلمىسكەردى ارنايى جاساقتىڭ ءۇش قىزمەتكەرى بارىپ، تاۋىپ الۋعا ارەكەت جاسايدى. اقشالارى ءبىتىپ، ارىپ-اشىپ، ازيات پىشىندەس بولعاندىقتان، رەسەيلىك رەكەتتەردىڭ نازارىنا تەز ىلىگىپ، ولاردان سىتىلا ءجۇرىپ، سول جاقتا بەدەلى جوعارى قىلمىسكەردى ۇستاپ، ۇشاقپەن ەلگە الىپ كەلەدى.
«Rolex» ساعاتى مەن قوماقتى اقشاعا ساتىلمادى
بۇل ەكى قاباتتى، كىرەبەرىستە ۇزىن ءدالىزى بار، كازارماعا ۇقسايتىن ءۇي. قاتتى داۋىستار شىعىپ، شەلەك داڭعىرلاعانداي بولدى. كۇزەتشىسىن ەرتكەن مافيا سەركەسى دالىزدە تۇرعان شەلەكتى تەۋىپ: «مىناۋ نەگە اياق استىندا تۇر؟» دەپ، اشۋلانىپ كەلە جاتىر ەكەن. ارنايى جاساق قىزمەتكەرلەرى ەسىكتەن جىمىن بىلدىرمەي كىرىپ، دالىزدەگى ءبىر تاسا جەردە بەلگى بەرىلۋىن كۇتىپ تۇرادى. ەسىكتى جۇلقا اشىپ كىرىپ كەلگەندە، ىشتە كۇتىپ وتىرعان امر (ارنايى ماقساتتاعى روتا) قىزمەتكەرى شەكەسىنە قارۋ توسەي قويىپ، ءبىر سوققىمەن قۇلاتتى. وسى كەزدە كۇزەتشىنىڭ ارتىندا كەلە جاتقان اۆتوريتەت كەرى قاراي قاشا جونەلدى. سول كەزدە دالىزدە تىعىلىپ تۇرعان قىزمەتكەر الگىنى دالاعا شىعۋعا مۇمكىندىك بەرمەي، قارۋىمەن جەلكە تۇسىنان ءبىر سوعىپ قۇلاتتى. ۇستىنە جاتا قالىپ، قولىن بايلاپ تاستادى. قاپىدا قولعا تۇسكەن اۆتوريتەت وزدەرىن كۇزەتىپ قالعان ەكى ساربازعا جالىنىپ:
– جىگىتتەر، ءبىزدى بوساتىڭدار، انا اياقتارىڭنىڭ استىنداعى كىلەمنىڭ شەتىن كوتەرسەڭدەر، ەكى ءجۇز مىڭ تەڭگە جاتىر، وعان قوسا قولىمداعى «Rolex» ساعاتىن الىڭدار، – دەدى. بىراق ساربازدار ارباۋعا ەرمەي، وزدەرىنىڭ ادالدىعىن ايقىن كورسەتەدى.
سىعان قىزىن كەپىلدىكتەن بوساتۋ
1994 جىلدىڭ جاز ورتاسى. بوپسالاۋعا قارسى كۇرەس باسقارماسىنا ن.ي. سولداتوۆا (اتى-ءجونى وزگەرتىلدى) دەگەن ازاماتشا حابارلاسىپ، ساعات 11-لەر شاماسىندا وزىنە بەلگىسىز نومىردەن حابارلاسىپ، قىزىن ۇرلاپ كەتكەندەرى جونىندە مالىمدەگەنىن جەتكىزدى. قىزدى بوساتۋ ءۇشىن ادام ۇرلاۋشىلار 500 000 اقش دوللارىن تالاپ ەتكەن. پوليتسياعا حابارلايتىن بولسا، قىزدى ولتىرەتىندەرىن ايتقان. جەدەل توپ ارىز بەرۋشىنىڭ ۇيىنە ءنومىردى انىقتايتىن تەلەفون ورناتتى. تاڭعا جۋىق قوڭىراۋ ءتۇسىپ، داۋىسىندا انىق اكتسەنتى بار ادام: «اقشا جينالدى ما؟» دەگەن سۇراق قويدى. ايتىلعان سومانىڭ ۇلكەن ەكەنىن، ءالى جينالماي جاتقانى ايتىلعان سوڭ، تەلەفوننىڭ ارعى جاعىنان اۆتوماتتىڭ وق جاۋدىرعان ءۇنى ەستىلەدى.
ارنايى جاساق قىزمەتكەرلەرى قىلمىسكەرلەردىڭ بىشكەك قالاسىندا ءبىر قوناق ۇيدە ەكەنىن انىقتايدى. كوپ ايلا-تاسىلدەر مەن كاسىبي شەبەرلىكتى وتىرىپ، قىزدى بوساتادى.
«بۇگىلمەس بولات، سىنباس سەمسەر» كىتابىندا وسى تەكتەس وقيعالار وتە كوپ. ولاردىڭ بارلىعى ومىردە بولعان. «ارنايى جاساق ساپىنداعى قىزدار»، «شۇبار ەليتالىق اۋدانىندا بولعان وقيعا»، «جوعالعان بالا»، ت.ب. ءبىر-ءبىر سەرياعا سۇرانىپ تۇرعان وقيعالار.
د. تەمىرحانوۆتىڭ «بۇگىلمەس بولات، سىنباس سەمسەر» كىتابى عۇمىرباياندىق جانرعا جاتادى. 1993-2001 جىلدار ارالىعىندا رەكەت، بوپسالاۋ، ادامدى كەپىلدىككە الۋ، ەكسترەميزم، تەررورويزم، ت.ب. قىلمىس تۇرلەرىمەن بەتپە-بەت كەلگەن شىم-شىتىرىق وقيعالاردى اسەرلى باياندالاتىن وقيعالارعا اۆتوردىڭ ءوزى تكەلەي قاتىسقان، كوزىمەن كورگەن وقيعالار قامتىلعان.
اۆتور تۋرالى انىقتاما: تەمىرحانوۆ داۋلەت ءامىرحانۇلى 1955 جىلى 3 ساۋىردە تۋعان. الماتى جانە استانا قالالارىندا ەڭ العاشقى ارنايى ماقساتتاعى بولىمشەلەردىڭ نەگىزىن قالادى جانە ءوزى قۇرعان ارنايى جاساقتىڭ ءبىرىنشى كومانديرى بولدى.
وتستاۆكاداعى پوليتسيا پولكوۆنيگى داۋلەت ءامىرحانۇلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ «ەڭبەك سىڭىرگەن قىزمەتكەرى» جانە «قۇرمەتتى ارداگەرى». سونىمەن قاتار، «قر قۇرمەتتى سپورت قىزمەتكەرى»، «قر ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى»، «حالىقارالىق دارەجەدەگى سپورت شەبەرى». ول 2023 جىلى قويان-قولتىق ۇرىستان الەم چەمپيونى بولىپ، «4-دان، قارا بەلبەۋ» جانە الەم كۋبوگىنىڭ جەڭىمپازى اتاندى.
