Дәл осы прокуратура сот актілерінің заңдылығы мен әділдігін қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады. Оның қызметі азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, қоғам мен мемлекеттің мүдделерін қорғауға, сондай-ақ сот жүйесінде заңдылық пен құқықтық тәртіпті сақтауға бағытталған. Орташа алғанда, прокурорлар жыл сайын 35 мыңға жуық қылмыстық істі қарауға қатысады.
Мемлекеттік айыптаудың негізгі міндеттері: қылмыстың дұрыс саралануын қамтамасыз ету, сот қателіктерін болдырмау, заңды және әділ шешім шығару.
Мемлекеттік айыптаушының негізгі мақсаты-дәлелдеудің барлық заңды тәсілдерін қолдана отырып, сотталушының кінәсін сотта дәлелдеу. Оның жауапкершіліктен кетуіне жол бермеңіз және сотты әділ және пропорционалды жаза тағайындауға бағыттаңыз.
Сонымен бірге, мемлекеттік айыптаушы кінәсіз адамды соттауға жол бермеуі керек. Егер кінәсі дәлелденбесе, онда прокурор айыптаудан бас тартуға міндетті, яғни іс жүзінде сотталушыны ақтау туралы соттан сұрау.
Мысалы, өткен жылы сотта мемлекеттік айыптаушылар 3 сотталушыны айыптаудан бас тартты.
Қадағалау ведомствосының наразылықтары бойынша 2024 жылы 10 адамның ақталғаны, тағы 248 сотталушының қажетсіз қатаң жазалары жеңілдетілгені сот процесінде прокурордың адам құқығын қорғау рөлінің артып келе жатқандығын айғақтайды.
Мысалы, 17.09.2024 ж. Бас прокурордың кассациялық наразылығы бойынша Жоғарғы Сот пәтерді тонағаны үшін сотталған азамат К.-ға қатысты қылмыстық істі қайта қарады.
Прокурорлар азамат К және пәтер сатушысымен азаматтық-құқықтық қатынаста болғандықтан, бұл оның қылмыстық қудалауын жоққа шығаратындығын растаған.
Іс бойынша азамат К.-нің алдауының немесе басқа біреудің мүлкін заңсыз және өтеусіз иемдену мақсатының болуы дәлелденбеген. Куәлердің бұрынғы иесі азамат К-нің пәтерін 100 мың теңгеге сатқанын растадған.
Азамат К куәлердің қатысуында қолхатсыз ақша тапсырған. Сонымен қатар, сатушының пәтерге тиесілі екендігі туралы құжаттары болаған, өйткені ол оны бұрынғы иесімен ауызша келісім негізінде сатып алған.
Нәтижесінде Жоғарғы Сот наразылық дәлелдерімен келісіп, азамат К-ны ақтады.
Осылайша, Бас прокуратура қылмыстық процесте азаматтардың құқықтарын қорғау бойынша тұрақты негізде жұмыс жүргізуде.
Айта кету керек, сот процесінде прокурордың рөлі өте жан-жақты. Өз миссиясын орындау кезінде ол жәбірленушінің де, сотталушының да заңды мүдделерін ескеруі керек.
Сондықтан прокурорлар қылмыстық процеске тартылған барлық азаматтардың конституциялық құқықтарының сақталуын әрқашан бірінші орынға қояды. Қарапайым сөзбен айтқанда, мемлекеттік айыптаушының міндеті судьяға сот қателіктерін жоюға және әділ шешім шығаруға көмектесу. Сонымен бірге, жасалған қылмыс үшін жазаның бұлтартпастығы қағидатын сақтай отырып, прокурорлар бұрын Соттар ақтаған 32 қылмыскерді соттауға түбегейлі қол жеткізді.
Өтініштер мен наразылықтар бойынша барлығы 1 164 адамға қатысты үкімдер заңға сәйкес келтірілді.
Сот шешімдерінің заңдылығы мен әділдігіне қол жеткізуде сот процестерінің онлайн трансляциялары да маңызды рөл атқарады. Бұл тәжірибе бізде жаңалық болып табылады және енді ғана қарқын ала бастады.
Бишімбаевқа қатысты қазақстандық қана емес, әлемдік жұртшылықтың да назарында болған іс жарқын мысал болып табылады.
Сот пен прокурорлардың сот төрелігін іске асыру және сот процесін ұйымдастыру, аталған іс бойынша тараптардың жарыспалылығын қамтамасыз ету жөніндегі жұмысы азаматтардың оң пікірлерін алды.
Онлайн трансляция сонымен қатар судьялардың, прокурорлардың және адвокаттардың жауапкершілігін арттыруға ықпал етеді, олар өз жұмыстарының жұртшылықтың бақылауында екенін түсінеді.
Баспасөз қызметі
