ФБР-дің «Елестер тарихы» деп аталатын операциясы 2000 жылы басталды. Оған американдық барлау агенттіктерінің ондаған қызметкерлері қатысты. Операцияның финалы 10 адамды қамауға алумен тынды. Олардың сегізі, ФБР мәліметтері бойынша, ерекше құнды заңсыз тыңшы кадрлар болып шықты. Бұл адамдар кезінде КСРО-дан, кейінгі буын Ресейден АҚШ-қа ұзақ мерзімді қызмет ету үшін жалған құжаттармен жөнелтілген.
Олар жалған құжаттарды қолдана жүріп, әртүрлі елдерде тұру құқығына ие болған. Сонымен қатар Америка университеттеріне оқуға түсіп, АҚШ үкіметінің шеңберіне ену мақсатымен жұмысқа орналасқан.
Ресейлік барлау қызметкерлері ақпаратты Сыртқы барлау қызметіне, соның ішінде жоғалып бара жатқан сиямен, сымсыз компьютерлік желілермен, қысқа толқынды таратқыштармен, вокзалдардағы чемодандармен және сандық фотосуреттермен жіберді деп айыпталды. Хабарламалар мен материалдар алмасу Нью-Йорктегі Орталық вокзал мен Орталық саябақ сияқты қоғамдық орындарда өткен. Ақпарат АҚШ-тың Орталық Америка саясатына, АҚШ-тың Ресейдің сыртқы саясатын қабылдауына, әскери мәселелерге және АҚШ-тың террористердің интернетті пайдалануына қатысты саясатына қатысты болды.
Ресейлік агенттер суреттерге кодталған Wi-Fi, флэш-карталар мен мәтіндік хабарламаларды қолданған. Мәтіндік хабарламаларды зиянсыз файлдарда жасыру үшін ресейлік криптографиялық бағдарлама қолданылған. Бағдарлама пернелер тіркесімін басу арқылы іске қосылған. Содан кейін ФБР қызметкерлері тінту кезінде жазылған деп тапқан 27 таңбалы құпия сөзді енгізген. Кодталған хабарламаларды жіберетін таратқыштар да қолданылған.
Істің басты қатысушылары 10 адам болған. АҚШ-та ұсталғандар есімі анықталған. Олар: Ричард пен Синтия Мерфи (Владимир және Лидия Гурьевтер), Вики Пелаес және Хуан Лазаро (Михаил Васенков), Анна Чапман, Майкл Зоттоли және Патрисия Миллс (Михаил Куцик және Наталья Переверзева), Михаил Семенко, Дональд Ховард Хэтфилд және Трейси Ли Энн Фоли (Андрей Безруков және Елена Вавилова). ФБР мен АҚШ Әділет министрлігі оларды Ресейдің Сыртқы барлау қызметі АҚШ аумағына енгізді деген қорытынды жасады.
Олардың ішіндегі ең тәжірибелі әрі сақа кадр өткен ғасырдың 70-жылдарынан бері жұмыс істеп келе жатқан кәсіби заңсыз барлаушы Михаил Васенков болды. Ол ресми түрде фотограф және публицист болып жұмыс істеді, өзін Уругвай мен Перу азаматы ретінде таныстырды. Іс-шаралардың бірінде ол өмірлік серігі әйгілі Перу тележурналисімен Вики Пелаесті кезіктірген. 1983 жылы олар үйленіп, содан кейін ерлі-зайыптылар АҚШ-қа көшкен. 1990 жылы Михаил Васенков «Кеңес Одағының Батыры» атағымен марапатталған.
Тыңшылардың тұтқындалғаны белгілі болғаннан кейін, Ресей билігі АҚШ-пен агенттерін алмасуға жедел түрде кіріскен. 2010 жылдың 9 шілдесінде Аустрия астанасы Венада айырбас жүргізілді. Ұсталған 10 барлаушының барлығы Ресейге оралды, ал сатқындық жасағаны үшін сотталған ғалым Игорь Сутягин, бұрынғы Сыртқы барлау қызметі және Бас барлау басқармасы қызметкерлері Александр Запорожский және атақты Сергей Скрипаль, сондай-ақ «НТВ Плюс» телеарнасының қауіпсіздік қызметінің бұрынғы орынбасары Геннадий Василенко Америка Құрама Штаттарына көшті.
Шын мәнінде, барлаушылар желісін өздерінің кураторы, Сыртқы барлау қызметі полковнигі Александр Потеев ашып берген. Оны АҚШ барлау агенттіктері жалдаған. Оның өзі Ресейден жалған құжаттармен АҚШ-қа көшіп, әйелі мен қызының қасына барған. Отбасы оған дейін АҚШ-та ұзақ уақыт бойы бөлек тұрған.
Тыңшылық жанжалдың қатысушылары, әсіресе, Ресейде тележүргізуші болған Анна Чапман бұл оқиғадан кейін ерекше танымалдылыққа ие болған.
