2024 jyl Qazaqstan üşın syrtqy syn-qaterlerge jäne tūraqsyz geosaiasi jaǧdaiǧa qaramastan aitarlyqtai ekonomikalyq ösu kezeŋı boldy. Būǧan ekonomikany qoldaudyŋ jüielı şaralarynyŋ, ışkı sauda men eksportty belsendı damytudyŋ, sondai-aq sauda infraqūrylymyn jetıldırudıŋ arqasynda qol jetkızıldı.
Naqty kölem indeksımen (NKİ) ölşenetın saudanyŋ ösımı 2023 jylmen salystyrǧanda 8,2%-dy qūrady. Işkı tauar ainalymy 13,4%-ǧa artyp, 61 trln teŋgege jettı, al eldıŋ syrtqy tauar ainalymy $116 mlrd boldy. Elektrondy saudanyŋ ösuı erekşe äser ettı – 5 ese 2,44 trln teŋgege deiın (2022 jyldan bastap). Bölşek saudanyŋ jalpy kölemındegı internet-saudanyŋ ülesı 2024 jyly 14%-dy qūrady.
Basym mındetterdıŋ bırı äleumettık maŋyzy bar tauarlardyŋ baǧasyn tūraqtandyrudy qamtamasyz etu boldy. Qabyldanǧan şaralar olardyŋ ösuın bır jylda nebärı 1%-ǧa deiın ūstap tūruǧa mümkındık berdı, būl soŋǧy 10 jyldaǧy eŋ tömengı körsetkış. Elımızde qazırgı zamanǧy formattaǧy sauda infraqūrylymyn damytudy yntalandyru üşın biyl alǧaş ret ışkı sauda subektılerıne memlekettık qoldau şaralary ūsynyldy. Būl otandyq tauar öndıruşılerdıŋ sauda sörelerıne 50%-ǧa deiın qol jetkızuın qosymşa qamtamasyz etedı.
Sauda elımızdıŋ ekonomikasynda şeşuşı oryn alady, JIÖ-ge tüsım boiynşa ekınşı oryn – 16,2%. Memleket basşysy halyqqa Joldauynda Sauda jäne integrasiia ministrlıgınıŋ aldyna ekonomikalyq tūraqtylyqty nyǧaitu jäne sauda saiasatynda batyl täsılderdı äzırleu mındetterın qoidy. Maŋyzdy qadamdardyŋ qatarynda «Birjalyq sauda turaly» jaŋa zaŋnyŋ qabyldanuy bar, ol naryqta «qalta» birjalarynyŋ paida boluyn boldyrmaidy jäne memlekettık satyp alulardan aulaq bolu üşın sauda platformalaryn paidalanuǧa jol bermeidı. Būl monopoliiaǧa qarsy organdar baqylaityn aşyq naryqtyq jüienı qūruǧa mümkındık beredı.
Būdan basqa, bır tereze qaǧidaty boiynşa jūmys ısteitın jäne eksporttyq mämılelerdı saqtandyru men kepıldendırudı, sondai-aq eksport aldyndaǧy jäne saudalyq qarjylandyrudy qosa alǧanda, şikızattyq emes eksportqa barlyq qajettı qoldau şaralaryn ūsynatyn Eksporttyq-kredittık agenttık qūryldy. Agenttık 2024 jyly körsetken qoldau kölemı 340 mlrd teŋgeden asty, al jalpy ekonomikalyq nätije 1,7 trln teŋgege baǧalandy.
Otandyq tauarlardy halyqaralyq naryqtarda ılgerıletu üşın syrtqy sauda infraqūrylym belsendı damyp keledı. Chendu qalasyndaǧy serıktestık keŋse, Ürımşı qalasyndaǧy ökıldık jäne Nankindegı «Sziansu – Ortalyq Aziia» ūlttyq pavilon ortalyǧy öz jūmysyn bastady. Sondai-aq Şandun provinsiiasyndaǧy «Qytai-ŞYŪ» öŋırlık sauda-ekonomikalyq yntymaqtastyǧynyŋ pilottyq aimaǧynda alaŋdar berıldı. Özbekstanda «Termez» halyqaralyq sauda ortalyǧynyŋ aumaǧynda Qazaqstandyq önımderdıŋ sauda pavilony aşyldy. Qazaqstan sondai-aq BAÄ, Qytai, Türkiia, Ündıstan jäne İranda sauda agentterı taǧaiyndalǧan sauda ökıldıkterın aşty. Dubaida «Qazaq Trade House» sauda üiı jūmys ısteidı. Osy şaralardyŋ arqasynda tauarlar men qyzmetterdıŋ şikızattyq emes eksportynyŋ kölemı 2024 jyldyŋ soŋyna qarai 10,4%-ǧa ösıp, $32 mlrd-ty qūrady.
Sauda jäne integrasiia ministrlıgı sapasyz jäne qauıptı önımderdı anyqtau, sondai-aq şekteu boiynşa belsendı jūmys ısteidı. 2024 jyly 600 myŋ tonnadan astam mal şaruaşylyǧy önımı tekserıldı, 1 myŋnan astam kölık bırlıgı qaitaryldy, sondai-aq önımnıŋ toǧyz türın äkeluge tyiym salyndy, importqa qatysty 25 dempingke qarsy şara qoldanyldy.
2024 jyldyŋ qyrküiegınde Qazaqstan alǧaş ret Düniejüzılık sauda ūiymy aiasyndaǧy Sauda saiasatyna şolu jasady. Halyqaralyq qoǧamdastyq Qazaqstannyŋ ekonomikany ärtaraptandyru, sauda räsımderın oŋailatu jäne aşyqtyqty arttyru jönındegı küş-jıgerın joǧary baǧalap, eldı senımdı jäne boljamdy ärıptes dep tanydy.
2025 jyly ministrlık saudany aǧartu, zamanaui formattardy keŋeitu jäne sauda alaŋdaryn jaŋǧyrtu, sifrlandyru jäne elektrondyq kommersiiany damytu jönındegı şaralar keşenın ıske asyruǧa küş-jıgerın jūmyldyrady. Būl şaralar otandyq saudanyŋ älemdık standarttarǧa säikestıgın qamtamasyz ete otyryp, onyŋ pozisiiasyn nyǧaituǧa kömektesedı.
aşyq derekközderden
