قارا ناردىڭ قاسيەتى، ومىرشەڭ وسيەتى
«تالانتتار راۋشان گۇلى سياقتى، جان-جاعىنا جۇپار شاشادى. كوڭىل اشادى...»
شەرحان مۇرتازا
ەربول ءىسلامۇلى دا ءدال سونداي اينالاسىنا مەيىرىم-شۋاعىن شاشقان تالانت ەدى. ونى ۇلت، ءتىل جاناشىرى، ءبىلىم سالاسىنىڭ قارا نارى رەتىندە تانىدىق.
«مەكتەپتە ديپلومنىڭ ءتۇسى ماڭىزدى ەمەس»
2011 جىلى قولىما ديپلوم الىپ، ارمان ارقالاپ استاناعا كەلگەنىمدە سەنىم ارتار كوپ تانىسىم جوق ەدى. ون شاقتى مەكتەپتىڭ تابالدىرىعىن توزدىرعانىممەن ەش ناتيجە بولمادى. تۇيىندەمەمدى كورگەننەن كەيىن ەڭبەك ءوتىلىم بولماعاندىقتان، جۇمىسقا قابىلداي المايتىندىقتارىن ايتىپ، شىعارىپ سالدى. سودان كەيىن ۇستازىم باعيلا سايلاۋبايقىزىنىڭ اقىل-كەڭەسىمەن ەربول ءىسلامۇلى باسشىلىق ەتەتىن مەكتەپكە بارۋعا بەكىندىم. ءبىر كۇن بۇرىن ەربول اعاعا قوڭىراۋ شالعانىمدا قالانى بىلمەيتىن ماعان ول كىسى مەيىرىمدى ۇنمەن ۋاقىتشا ورنالاسقان مەكەنجايىمدى سۇراپ، سول جەردەن مەكتەپكە قانداي اۆتوبۋستىڭ باراتىنىن، قاي ايالدامادان ءتۇسۋ كەرەكتىگىن، شامامەن قانشا ۋاقىت جول جۇرەتىنىمە دەيىن تولىق ءتۇسىندىردى. ەرتەڭىندە بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا بارىپ، جولىقتىم. جىلى قابىلدادى. قاي ۇستازداردان ءبىلىم العانىمدى، كۋرستىق، ديپلومدىق جۇمىستارىمدى قاي تاقىرىپتا قورعاعانىمدى سۇرادى. بىزگە ءبىلىم بەرگەن نەبىر مىقتى وقىتۋشى، ءمۇيىزى قاراعايداي عالىمداردىڭ اتتارىن ءتىزىپ، ماقتانىشپەن اتاپ شىقتىم. ەربول ءىسلامۇلى ۇستازدارىمنىڭ كوبىن وتە جاقسى تانيدى ەكەن. ۇستازى قايىم مۇحامەدحانوۆ جايلى دا سۇراق قويدى. بارلىق سۇراعىنا مۇدىرمەي جاۋاپ بەرۋگە تىرىستىم. ول كىسى دە تۇرسىن جۇرتبايدىڭ جەتەكشىلىگىمەن قايىم مۇحامەدحانوۆتىڭ 10 تومدىق جيناعىن قۇراستىرىپ جاتقانداعى جاڭالىقتارىمەن ءبولىستى. مەكتەپ، باسشى جانىما جىلۋلىق ۇيالاتىپ، ىشتەي وسى ءبىلىم ورداسىنا جۇمىسقا ورنالاسقىم كەلدى. ەربول اعامەن سويلەسكەننەن كەيىن مۇعالىم بولۋعا دەگەن قۇلشىنىسىم دا ودان سايىن ارتا ءتۇستى. الايدا وسىعان دەيىنگى مەكتەپتەردىڭ بارلىعى جۇمىسقا قابىلداماعان سوڭ «بۇل مەكەمە دە ءبىر سەبەپ ايتىپ قايتارا ما؟» دەگەن الاڭداۋشىلىق بولدى. سونداي ويدىڭ جەتەگىندە وتىرىپ، كوللەدجدى دە، ينستيتۋتتى دا قىزىل ديپلومعا بىتىرگەنىمدى ايتىپ قالدىم. سول كەزدەگى ەربول اعانىڭ جاۋابى مەنى ءبىر جاعى ۇيالتتى، ءبىر جاعى ويلانتتى.
«مەكتەپتە ديپلومنىڭ ءتۇسى ماڭىزدى ەمەس. باستىسى مۇعالىم ءوز ماماندىعى مەن الدىندا وتىرعان وقۋشىلارىن جان-تانىمەن جاقسى كورە ءبىلۋى كەرەك»، – دەدى. ودان كەيىن استانانىڭ قىمبات قالا ەكەنىن ەسكەرتكەن ەربول اعا: «مەكتەپتە بارى 5-اق ساعات. 5 ساعاتتىڭ جالاقىسى وتە از. بىراق جۇمىسى وتە كوپ. وسىعان كۇن كورەمىن، كەلىسەمىن دەسەڭ، كەل. ءارى قاراي ءبارى تەك وزىڭە بايلانىستى»، – دەدى.
وسىلايشا، 5 ساعاتتىق جۇكتەمەمەن ەڭبەك جولىمدى باستادىم. سول كەزدەن باستاپ ەربول ءىسلامۇلى بىزگە ديرەكتور عانا ەمەس، ۇستازىمىزعا، جاناشىر اعامىزعا اينالدى.
«جاس مامان «مەن بىلەمگە» سالىنباۋى كەرەك»
سول 2011 جىلى مەنىمەن قاتار 10 شاقتى جاس مامان جۇمىسقا ورنالاستى. العاشقى كۇنى-اق ەربول ءىسلامۇلى بارشامىزدى كابينەتىنە شاقىرىپ، مەكتەپكە ەكىنشى ءۇيىمىز رەتىندە قاراپ، تاجىريبەلى ۇستازداردىڭ ساباعىنا كۇندە قاتىسىپ، ادىستەمەلىك جاعىنان شىڭدالۋدى تاپسىردى.
«بوس جۇرمەڭدەر. وزدەرىڭ ساباق بەرەتىن سىنىپتى، وقۋشىلاردى زەرتتەپ جۇرىڭدەر. وقۋشىلارعا دا عىلىمي زەرتتەۋ باعىتىندا تاپسىرما بەرىڭدەر»، - دەگەن كەزىندە ەندى جۇمىسقا ورنالاسقان جاس ماماندار ءبىر-بىرىمىزگە تاڭدانىسپەن قارادىق. ونى بايقاعان ەربول اعا: «قيىن ەشتەڭەسى جوق. ستۋدەنت كەزدەرىڭدە قورعاعان كۋرستىق، ديپلومدىق جۇمىستارىڭدى ەسكە تۇسىرىڭدەر. مەكتەپ ومىرىمەن بايلانىستىرىپ، شاقتاپ، وقۋشىعا باعىت بەرىڭدەر. كۇندەلىك ارناڭدار. وزگەرىستەردى سوندا جازىپ وتىرىڭدار. ءبىر ايدا ناتيجەسىن بايقايسىڭدار»، - دەدى.
سودان كەيىن ەربول اعانىڭ باعىت-باعدار بەرۋىمەن ءوزى تاڭداپ بەرگەن مەرۋەرت ەسىمدى وقۋشى عىلىمي جوبالار بايقاۋىنان ءىىى ورىن العاندا مەنىڭ قۋانىشىمدا شەك بولمادى. جۇمىسقا دەگەن ىنتام ودان سايىن ارتا ءتۇستى. ەگەر ەربول ءىسلامۇلى وسىلاي كەڭەسىن بەرىپ، باعىتىن كورسەتپەگەندە مەن سياقتى قانشاما جاس مامان عىلىمي جوبانى قالاي باستارىمىزدى بىلمەس پە ەدىك؟! كەلەسى جىلىنان باستاپ ەربول ءىسلامۇلى ۋنيۆەرسيتەتتەردەن عالىمداردى مەكتەپكە شاقىرىپ، كەزدەسۋ ۇيىمداستىرىپ، زەرتتەۋ تاقىرىپتارىن تالقىلاۋ ارقىلى ۇسىنىپ وتىردى.
«جاس مامان جەتەككە ەرە ءبىلۋى كەرەك. تاجىريبەلى ۇستاز ۇيرەتسە، ەسكەرتسە، «مەن بىلەمگە» سالىنباي، تىڭداۋى كەرەك. «مەن ءوزىم بىلەم» دەگەن ۇستانىممەن جۇرەتىن جاس مامان ەشقاشان وسپەيدى. ۇجىم – ۇلكەن كۇش. ءاردايىم كومەككە كەلىپ، ءبىر-ءبىرىڭدى قولداڭدار. وزگەنى سىيلاۋ ارقىلى وزدەرىڭدى دە سىيلاتا بىلىڭدەر»، - دەپ باسا ايتتى.
ەربول اعانىڭ وسى سوزدەرىن ساناما ءسىڭىرىپ، قۇلاعىما قۇيىپ الدىم، ءالى دە ۇستانىپ كەلەمىن.
جەتەكشى ۇستاز رەتىندە ەشكىمدى ءبولىپ-جارماي، جاستىعىڭا قاراماي، ۇلكەن شارالارعا، بايقاۋلارعا قاتىستىراتىن. «جاس كەلسە، ىسكە» قولىڭنان كەلەدى» دەپ سەنىم بىلدىرەتىن. سول سەنىمى بىزگە تاۋ قوپارارداي كۇش بەرەتىن.
ەربول اعا وقۋشىلار مەن ۇستازدارعا ەكى جاعدايدا كىتاپ سىيلايتىن. ءبىرىنشىسىن جاڭادان قابىلدانعان جاس ماماندارعا العاشقى كاسىبي مەرەكەسى، ۇستازدار كۇنىندە كىتاپتىڭ ىشىنە «ۇستازدىق قىلعان جالىقپاس، ۇيرەتۋدەن بالاعا!» دەگەن ابايدىڭ سوزىمەن باستاپ، ءوزىنىڭ جىلى لەبىزىن جازىپ، تابىستايتىن. ەكىنشىسىن ۇستاز ءوزى نەمەسە وقۋشىسى سايىسقا قاتىسىپ، جەڭىسكە جەتسە، ىلە-شالا ۇجىمدا قۇتتىقتاپ، كىتاپتى ءوزىنىڭ قولتاڭباسىمەن سىيلايتىن. بۇل ۇردىستەن ەشقاشان جاڭىلعان دا ەمەس. سول سياقتى ارىپتەستەرىن جىگەرلەندىرۋ ماقساتىندا ءبىلىم، ونەر، سپورت سايىستارىنا وقۋشى دايىنداعان مۇعالىمدەردى ءوزى ارنايى جاساتقان العىس حاتتارمەن، ماقتاۋ قاعازدارىمەن ماراپاتتاپ وتىراتىن. ول كىسىنىڭ سىيلاعان كىتاپتارى مەن ءوزى ارنايىلاپ تىلەك جازعان العىس حاتتارى، ماقتاۋ قاعازدارى ءبىز ءۇشىن وتە قۇندى.
جالپى، ەربول ءىسلامۇلى – ءبىلىم سالاسىنىڭ بىلگىرى، ۇلاعاتتى ۇستاز عانا ەمەس، ءتىلدىڭ، ۇلتتىڭ جاناشىرى بولعانى بارشاعا ءمالىم. سونىمەن قاتار سپورت پەن ونەرگە اۋەستىگىن دە كوپشىلىك بىلەدى. ول كىسىنىڭ ارقاسىندا ۇجىمداعى مۇعالىمدەر مەكتەپىشىلىك شارالارمەن عانا شەكتەلىپ قالماي، قالاداعى تەاتر، مۋزەي سياقتى مادەني ورىندارعا ءجيى بارۋدى داستۇرگە اينالدىردى. ءتىپتى ونەر تورەسى تەاترعا جاس مامانداردى ەرتىپ، ءوزى باستاپ باراتىن. سونىمەن قاتار ۇستازدار كۇنى، 8 ناۋرىز سياقتى مەرەكەلەردە ەلورداداعى سالتاناتتى شارالارعا، حالىق ارتىستەرى قاتىساتىن ۇلكەن كونتسەرتتەرگە وزىمەن بىرگە اپاراتىن. سونداعى ماقساتى – مەكتەپ ومىرىنە ەندى ارالاسقان ماماندار «مۇعالىمدىك جۇمىستان جالىعىپ كەتپەي، سەرگىپ، سەرپىلىپ السىن» دەگەنى ەكەن عوي! دەگەنمەن تەك كوڭىل سەرگىتۋ ءۇشىن عانا ەمەس، مۇعالىمدەرگە تاعىلىمدى شارالاردان ءتالىم الىپ، ونى مەكتەپ وقۋشىلارىنا ۇيرەتۋدى تاپسىراتىن. مىسالى، قاليبەك قۋانىشباەۆ اتىنداعى قازاق اكادەميالىق مۋزىكالىق دراما تەاترىندا قويىلعان "ابىلاي حاننىڭ ارمانى" اتتى سپەكتاكلىن مەكتەبىمىزدىڭ وقۋشىلارى ساحنالاپ، قالالىق سايىستاردا توپ جاردى. ال ەربول ءىسلامۇلى ستسەناريىن ءوزى قۇراستىرعان «اباي» قويىلىمى «عاسىردان عاسىرعا» قالالىق زياتكەرلىك بايقاۋىندا باس جۇلدەنى يەلەندى. سوندا ەربول اعا مۇعالىمدەردى تەاترعا تەك سپەكتاكل كورۋ ءۇشىن عانا اپارماي، ونەر وردالارىنان شابىت، يدەيا، وي الىپ قايتۋدى كوزدەگەن ەكەن.
«ابايدىڭ شىعارمالارىنان ءنار الۋ كەرەك»
«جاقسى كىتاپ – جان ازىعى» دەگەندەي، ەربول ءىسلامۇلى مەكتەپ وقۋشىلارى مەن ۇستازداردىڭ كىتاپ وقۋىنا قاتتى ءمان بەرەتىن. ءوزى دە كىتاپتى ءار ءسوزدىڭ استىن سىزىپ تۇرىپ وقيتىن ەدى. «ءبىر ەل – ءبىر كىتاپ» رەسپۋبليكالىق اكتسياسى اياسىندا مەكتەپتە دە جاپپاي كىتاپ وقۋ ءۇردىسى قالىپتاستى. 2012 جىلى ورالحان بوكەيدىڭ «قايداسىڭ، قاسقا قۇلىنىم» پوۆەسىن وقىپ، ءماجىلىس زالىندا كەڭ اۋقىمدا تالداۋعا مۇرىندىق بولدى. شىعارمانى تالداۋ بارىسىندا وقۋشىلارعا جاتتاندىلىقتان گورى ومىرمەن بايلانىستىرعىزىپ، ءوز پىكىرلەرىن كوپ ايتقىزاتىن.
«ورالحان بوكەي شىعارمالارىنىڭ ءتىلى جازۋشىنىڭ تۋعان جەرىنىڭ تابيعاتىنداي كوركەم. ءبىر شىعارماسىن وقىساڭ، قازاق ءتىلىنىڭ سۇلۋلىعىنا تامساناسىڭ. باسقا دا شىعارمالارىن وقىڭدار»، - دەپ وقۋشىلاردى كىتاپحاناعا شاقىراتىن.
ال 2013-2014 جىلدارى وقۋشىلار مەن ۇجىمعا ابايدىڭ قاراسوزدەرى مەن «اباي جولى» رومان-ەپوپەياسىن جاپپاي وقىتتى. ءار كابينەتتىڭ قابىرعاسىنا قاراسوزدەن ءۇزىندى كەلتىرىپ ىلگىزىپ، «كوز الدارىڭدا تۇر، جاتتاڭدار» دەيتىن. «بالا اباي جانە مەن»، «ابايدىڭ اناسى مەن اجەسى»، «اباي مەن ەربولدىڭ دوستىعى»، «قۇنانبايدىڭ تاربيەسى» دەگەن سياقتى باسقا دا تاقىرىپتارعا ءبولىپ، بۇكىل مەكتەپ وقۋشىلارىنا تالداتاتىن. «اباي دەگەن – الىپ تەڭىز عوي، مەن ونىڭ شەتىنەن شومىشپەن عانا الىپ ءىشتىم، تەڭىز سارقىلا ما؟!» دەگەن مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ءسوزىن مىسالعا كەلتىرىپ، «ابايدىڭ شىعارمالارىنان ءنار الۋ كەرەك»، - دەپ ايتاتىن.
2015 جىلى 8-11-سىنىپ وقۋشىلارىنا ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ «كوشپەندىلەر» تريلوگياسىنىڭ «الماس قىلىش»، «جانتالاس»، «قاھار» بولىمدەرىن جەكە-جەكە تالداتتى. قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلعاندىعىنان باستاپ، ابىلاي حاننىڭ ارمانىنا دەيىن وقۋشىعا تۇسىنىكتى تىلمەن جەتكىزدى. ءاربىر وقۋشىنىڭ شىعارمانى قالاي تۇسىنگەنىن بىلگىسى كەلىپ، ولاردىڭ ارقايسىسىن ەرىنبەي تىڭدادى. «ءوز تاريحىڭدى ءبىلۋ – ازاماتتىق پارىزىڭ» دەگەن ۇستانىممەن تاريحي شىعارمانى وقىتتى.
«كىتاپتى 100 وقۋشى وقىپ، سونىڭ 10-ى ءىلىپ الىپ، ءتۇيسىنىپ، جان-دۇنيەسىمەن سەزىنسە، سونىڭ ءوزى – جەتىستىك. ويتكەنى وسى 10 وقۋشى قالعانىنا اسەر ەتىپ، ءبىر-ءبىرىن وقىتادى. ويلى بولۋ كەرەك. ەستىلەردىڭ ءسوزىن ەسكەرىپ ءجۇرۋ كەرەك»، - دەيتىن.
مۇعالىمدەرگە دە ۇنەمى وقىپ، ىزدەنىستە ءجۇرۋ كەرەكتىگىن ءجيى ايتاتىن. «مۇعالىمنىڭ وزىندىك دامۋ جوسپارىن» جاساتىپ، وقيتىن ادەبيەتتەر ءتىزىمىن ۇسىناتىن. ول تىزىمگە مىندەتتى تۇردە ابايدىڭ قاراسوزدەرىن، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ «پسيحولوگياسىن»، ماقالالارىن، ماعجان جۇماباەۆتىڭ «پەداگوگيكاسىن»، احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ «ءتىل – قۇرالىن» ەنگىزەتىن.
«وسى ادەبيەتتى وزدەرىڭ مىندەتتى تۇردە وقىپ، قالعان ءتىزىمدى شىعارماشىلىقپەن تولىقتىرىڭدار. قازىر شەتەلگە ەلىكتەپ، شەتەلدىك اۆتورلاردىڭ كىتابىن وقىپ، سولاردىڭ ۇستانىمدارىن باسشىلىققا الۋ سانگە اينالدى. وعان قارسى ەمەسپىن. ءوزىم دە وقيمىن. بىراق سول وي، سول قازىنا وزىمىزدە دە بار ەمەس پە؟! ابايدى، شاكارىمدى، مۇحتار اۋەزوۆتى، ءاليحان بوكەيحاندى، احمەت بايتۇرسىنۇلىن، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتى، ماعجان جۇماباەۆتى، ساكەن سەيفۋلليندى جانە باسقا دا قازاق زيالىلارىن وقىپ تا، سونى ساناعا ءسىڭىرىپ تە ءبىراز جەرگە بارۋعا بولادى. قازاق ويشىلدارىندا ءبارى تۇنىپ تۇر»، - دەيتىن.
وسى اتالعان جۇمىس ارقىلى وقۋشىنى دا، مۇعالىمدى دە، اتا-انانى دا كىتاپ وقۋعا شاقىردى. ول ماقساتى ورىندالدى دا. ءبىر بالاعا كىتاپ وقىتۋ مۇڭعا اينالعان زاماندا ەربول اعانىڭ بۇكىل ۇجىم مەن وقۋشىلارعا تەگىس كىتاپ وقىتۋى، ونى تالداتۋى ۇلكەن ەرلىكپەن پارا-پار.
«قازاق بالاسىن 3-اق اۋىز سوزبەن تاربيەلەگەن...»
جاس ماماننىڭ ۇجىمدا تۇراقتاپ قالۋى قانشالىقتى وزىنە بايلانىستى بولعانمەن، ەربول اعاعا قاراپ، باسشىلىقتىڭ دا ىقپالى زور ەكەنىن بايقادىق.
«مەن باسشىمىن» دەپ شالقايىپ كرەسلودا وتىرعانىن كورمەپپىز. ۇنەمى ۇجىممەن، وقۋشىلارمەن بىرگە جۇرەتىن. ۇستاز رەتىندە ابايدىڭ قاراسوزدەرىن جان-تانىمەن ءتۇسىندىرىپ، قازاق ءتىلىنىڭ زاڭدىلىقتارىن وقۋشىلارعا شەبەرلىكپەن ۇيرەتەتىن. توقسان سوڭىندا ءار سىنىپتى ءماجىلىس زالىنا جيناپ، وقۋشىلار قاي پاننەن نەشەگە قورىتىلدى، نەدەن قينالدى، سونى انىقتاپ، كەلەسى توقسانعا ماقسات قوياتىن. ءار سىنىپتىڭ جاعدايىن زەرتتەپ، زەردەلەپ، ءبىلىم ساپاسىنىڭ ارتۋىنا كوپ كوڭىل ءبولدى. مۇعالىمدەر اراسىندا وتەتىن عىلىمي-زەرتتەۋ كونفەرەنتسيالارعا، ءان بايقاۋلارىنا، سپورتتىق سايىستارعا دا ۇجىمدى ءوزى العا باستاپ، بىرگە قاتىساتىن.
قىس بولسا، جانىنا ۇجىمداعى ەر-ازاماتتاردى جيناپ، مەكتەپتىڭ شاتىرىن قاردان تازالاپ، ەسىك الدىنىڭ قارىن دا كۇرەپ كەتەتىن. دالىزدە كەتىپ بارا جاتسا، ءبارىن باقىلاپ، ءبىر جەردە قاعاز جاتسا، توقتاپ الا سالىپ، ەشكىمگە بۇيىرماي، ەشكىمدى جازعىرماي، ەشكىممەن ساناسپاي، بارلىق جۇمىسقا ارلانباي ارالاسىپ جۇرەتىن. وسىنى كورگەن مۇعالىم دە، وقۋشى دا ول كىسىگە ىشتەي ەلىكتەيتىن ەدى.
مەكتەپتە قانداي ءىس-شارا وتسە دە، باسى-قاسىندا بولىپ، دايىندىق جۇمىستارىنا ارالاسىپ، ستسەناريىن دە قۇرىپ كەتەتىن. تاماشا يدەيالار ايتىپ، مىقتى تۇلعالاردى مەكتەپكە شاقىرىپ، وقۋشىلارمەن كەزدەسۋ ۇيىمداستىراتىن. ۇجىمدى جاي عانا باسقارماي، شىعارماشىل، جان-جاقتى بولۋعا ءوزى ءبىرىنشى ۇلگى بولا ءجۇرىپ، ىقپال ەتەتىن، كەرەك كەزىندە قولداۋىن دا ايامايتىن.
جىل سايىن 5 قاڭتاردا وقۋشىلار قىسقى دەمالىستا بولسا دا، مەكتەبىمىزدە قايىم مۇحامەدحانوۆتىڭ تۋعان كۇنىنە ارنالعان شارالار ءداستۇرلى تۇردە وتەتىن. بۇل يگى ءداستۇر ءالى دە جالعاسىن تاۋىپ كەلەدى. ەربول اعا وسى كۇنى وقۋشىلارعا ۇستازىنىڭ ادالدىعىن، ادامدىق بولمىسىن تەرەڭنەن تولعاپ، ءوزى باستاپ «التىن كورىپ، ادال جولدان تايمادىم...» دەپ قايىمنىڭ ولەڭىن وقىپ، وقۋشىلارعا دا جاتقا وقىتقىزاتىن. وسى شاراعا تۇرسىن جۇرتباي باستاعان زيالى قاۋىم وكىلدەرى دە قاتىساتىن. شارا بارىسىندا وقۋشىلار قايىمنىڭ اباقتىدا قانداي قيىندىقتاردى باستان كەشكەنىن ساحنالايتىن. «وتىردىم تار قاپاستا كۇندى ساناپ» اتتى قايىم مۇحامەدحانوۆتى تەرگەۋ ساتىنەن كورىنىستىڭ ستسەناريىن ەربول اعا ءوزى جازىپ، بىزگە باعىت بەردى.
«قايىمنىڭ قايسارلىعى، ادالدىعى، ادامگەرشىلىگى جاستارعا، سەندەرگە ۇلگى-ونەگە بولۋى كەرەك. قايىم اباقتىدا قانداي ازاپ كورسە دە، قاساقانا قيناۋدىڭ قانداي ساتىسىنان وتسە دە، تۋراشىلدىعىنان تايماي، ءور مىنەز كورسەتىپ، ۇستازى اۋەزوۆتى ساتپاي، ۇلتىنىڭ بولاشاعىن ويلادى. قارا باسىنىڭ قامىنان ۇلتىنىڭ مۇددەسىن جوعارى قويدى. مىنە، سەندەرگە ۇلگى تۇتاتىن، ەلىكتەيتىن ناعىز نار تۇلعا!» - دەيتىن ەدى.
ەربول ءىسلامۇلى جاڭاشىلدىققا ۇمتىلاتىن مىقتى كوشباسشى، زەرتتەۋشى مۇعالىم ەدى. بىزگە سايالى بايتەرەكتەي كورىنەتىن. ەربول اعانى تىڭداي بەرگىمىز كەلەتىن. سەبەبى ءار تاعىلىمدى اڭگىمەسى ءبىر كىتاپ وقىعانداي اسەر بەرەتىن. وقۋشىلاردىڭ بارلىعىن جاقسى كورىپ، ولارعا جاناشىرلىقپەن قارايتىن. ءار وقۋشى تۋرالى تولىق اقپاراتتى ءبىلىپ، تانىپ وتىراتىن. سىنىپ جەتەكشىسىمەن سويلەسكەندە ءاربىر وقۋشىنىڭ اتىن اتاپ، جاعدايىنان حاباردار بولىپ تۇراتىن. وقۋشىلاردىڭ بارلىعىن ەسىمدەرىمەن اتايتىن. مەكتەپتە ءار دۇيسەنبىدە وتەتىن ساپتىق جيىندا وقۋشىلارعا ءتالىمدى ءسوز ايتاتىن.
«قازاق بالاسىن 3-اق اۋىز سوزبەن تاربيەلەگەن. ول: «ۇيات بولادى، جامان بولادى، وبال بولادى». ۇيات بولاتىن، جامان بولاتىن ىستەردەن اۋلاق بولىڭدار، وبال بولادى دەگەنگە ويلانىڭدار!» – دەپ وقۋشىلاردىڭ قۇلاعىنا قۇياتىن.
مۇعالىمدەرمەن وتكىزىلەتىن ءار جينالىستا ءوزى وقىعان كىتاپتارمەن ءبولىسىپ، گازەت-جۋرنالدارىن ارقالاپ، دايىندالىپ كەلەتىن دە:
«مۇعالىم دەگەن ۇنەمى وقىپ، دامىپ وتىرۋى كەرەك. ىزدەنۋىن توقتاتسا، توقىرايدى»، - دەيتىن.
الكەي مارعۇلان مەكتەبى ءبىر بەلەسكە كوتەرىلسە، ونىڭ ارتىندا ەربول اعا تۇر. مەكتەپ مارعۇلان ەسىمىن يەلەنگەندىكتەن، الكەي مارعۇلان تۋرالى ءار كابينەتكە بۋكلەت ازىرلەتىپ، وقۋشىلارعا تانىستىرۋدان جالىقپايتىن. الكەي مارعۇلان مارشىنىڭ ءسوزىن جازىپ، وقۋشىلارمەن بىرگە شىرقايتىن. «مارعۇلان» جۋرنالىن شىعارىپ، بالالاردى شىعارماشىلىققا باۋلىدى. مەكتەپتە «مارعۇلان» وليمپياداسىن، مارعۇلان وقۋلارىن، عىلىمي كونفەرەنتسيالار وتكىزىپ، قالالىق، رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە وتۋىنە اتسالىستى. 11 مامىر عالىمنىڭ تۋعان كۇنى مەكتەبىمىز ءۇشىن ۇلكەن مەرەكە سانالىپ كەلەدى.
ءتۇيىن
كەمەڭگەر باسشى قانداي ءىرى ىستەردى اتقارسا دا، ونى ەشقاشان اتاق-ابىروي ءۇشىن جاسامادى. مۇعالىمدەردى باسشىعا جالپىلداماۋعا، جالتاقتىقتان ادا بولۋعا شاقىردى.
«الدىمنان ەلپەكتەپ شىعىپ، «اعا، اعا» دەپ كۇلىپ امانداسىپ، «جاعامىن» دەپ ويلاماڭدار. ساباعىڭدى دۇرىس بەرسەڭ، وقۋشىڭ سەنى جاقسى كورىپ، ولاردىڭ اتا-اناسى سىيلاپ تۇرسا، سونى ماعان جاساعان قۇرمەتىڭ دەپ بىلەمىن»، - دەۋشى ەدى.
ەربول اعادا «قازاق بالاسى ءبىلىمدى بولسىن، ءوسسىن!» دەگەن ءبىر-اق ماقسات بولدى. وسى جولدا ايانباي ەڭبەكتەندى. اينالاسىنا دا ادالدىقتىڭ، پاراساتتىلىقتىڭ ۇلگىسىن كورسەتتى. مۇعالىم دە، وقۋشى دا، اتا-انا دا جاقسى كورىپ، سىيلايدى. ءبارىنىڭ قۇرمەتى زور. بۇل ومىردەن وتسە دە، ەربول اعانى بىلەتىن ادامداردىڭ ونى ەشقاشان ۇمىتپايتىنى ءسوزسىز. قازاققا بەرگەنىنەن ءالى دە بەرەرى مول ەدى. ءبىلىم سالاسىنىڭ قارا نارى باستاعان يگى ىستەر جالعاسىن تاباتىنىنا سەنىمدىمىز.
ايناگۇل تاسبولاتوۆا،
الكەي مارعۇلان اتىنداعى №40 مەكتەپ-ليتسەيىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى مۇعالىمى